Periferik sinir sistemi (PNS), vücuttaki sinirlerin merkezi sinir sistemine (MSS) bağlandığı ve iletişimin sağlandığı karmaşık bir ağdır. Sinirler, elektro-kimyasal sinyalleri ileten özelleşmiş hücreler olan nöronların uzun uzantılarından oluşur. Bu uzantılar, sinyalleri hızlı ve etkili bir şekilde iletmek için birbirine paralel olarak yerleşmiştir ve epinöryum adı verilen kalın bir bağ doku kılıfıyla sarılmıştır. Epinöryum, sinirin korunmasını ve sinir liflerinin birbirine karışmadan düzenli bir şekilde ilerlemesini sağlar.
Sinir içinde, aksonlar endonöryum adı verilen ince bağ doku kılıflarıyla küçük demetler halinde sarılmıştır. Bu küçük akson demetlerine “fasikül” adı verilir. Fasiküller, sinir içindeki aksonların organize bir şekilde iletim yapmasına olanak tanır. Sinirlerin aksonları, merkezi sinir sisteminde (beyin veya omurilikte) ya da ganglion adı verilen sinir düğümlerinde yer alan nöronların hücre gövdelerinden köken alır.
Periferik sinir sistemi, afferent ve efferent olarak iki ana sinir türünden oluşur. Afferent sinirler, sinyalleri merkezi sinir sistemine ileterek duyusal bilgilerin beyne veya omuriliğe taşınmasını sağlar. Efferent sinirler ise, sinyalleri merkezi sinir sisteminden hedef organlara ileterek motor yanıtların gerçekleşmesine aracılık eder. Bazı sinirler ise hem afferent hem de efferent aksonlar içerir; bu tür sinirler “karışık sinirler” olarak adlandırılır. Karışık sinirler, hem duyusal hem de motor işlevleri yerine getirebilir.
Periferik sinir sistemindeki sinirler, merkezi sinir sistemindeki traktlara (sinir yollarına) benzer şekilde işlev görür. Traktlar, merkezi sinir sisteminde aksonların geçtiği yollardır ve aksonlar bu yollara katılıp ayrılarak hedeflerine ulaşır. Benzer bir şekilde, periferik sinir sistemindeki sinirler de aksonlar için birer otoyol işlevi görür; aksonlar, köken aldıkları yerden hedef organlarına giderken bu sinirlerin içinden geçer.
Sonuç olarak, sinirler, vücut ile merkezi sinir sistemi arasında iletişimi sağlayan karmaşık yapılar olarak görev yapar. Bu yapılar, organizmanın dış dünyadan gelen uyaranlara uygun tepkiler vermesini ve iç dengelerini korumasını mümkün kılar. Sinirlerin yapısı ve işlevi, sinir sistemi biliminde önemli bir araştırma konusu olmaya devam etmektedir.
